“Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld”
In de praktijk: Ontwikkelhouse sessies [5]
“Als iemand mij een tekstje stuurt met de boodschap, we moeten elkaar spreken’, denk ik meteen, oh jee, wat heb ik nu weer gedaan?”
Fascinerend zinnetje van een coachee vorige week. Onze sessie ging over hoe schuld je in de weg zit om het leven vol te leven.
Ook al werk je er hard aan, ook al krijg je steeds het bewijs dat je helemaal niet schuldig bent, schuldgevoel is een hardnekkige stoorzender. Het kan zomaar maken dat je in het hier en nu onbewust handelt naar een voorval uit het verleden.
Het kan zomaar zo zijn dat je het gevoel houdt er niet te mogen zijn (ik ben het niet waard) totdat de schuld is ingelost. En dat zal niet gebeuren. Blijven hangen in je schuldig voelen, kost energie. Het stroomt niet. Dit zinnetje is daar een mooi voorbeeld van. In het hier en nu is er feitelijk geen reden tot schuldig voelen. Iemand wil je graag spreken. Punt. En toch…
Ik heb er altijd al iets mee gehad, met ‘schuld’. Ik ben opgegroeid in Maastricht en kwam als jongetje regelmatig (nou ja, met de feestdagen) in de kerk (in Zuid Limburg meer cultureel erfgoed dan geloofsovertuiging). Communie gedaan. Omdat dat zo hoort in zuid Limburg. Wat me vooral bijgebleven is zijn de zinnetjes die de pastoor ons vóór zei en wij als collectief herhaalden. Eén ervan is me altijd bijgebleven: “Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld”. Waarbij ik als klein mannetjes altijd al dacht; schuld? Hoezo? Wat dan? Ik? En nog groot ook?
Hoe het geloof ons met collectieve schuld heeft opgezadeld. Jezus is voor ons gestorven. Voel je maar schuldig. Generatie op generatie doorgegeven.
Schuld ontstaat als er een onbalans is in de uitwisseling tussen geven en nemen. Als die onbalans te groot wordt, is er schuld.
Een uitzondering hierop is de relatie tussen ouders en kinderen. ‘Ouders geven, kinderen krijgen’, is de natuurlijke orde. Als kinderen onbewust het gevoel hebben dat ze moeten teruggeven aan de ouders, wordt deze orde verstoort en ontstaat schuld die je als kind en later als volwassenen meedraagt. Vanuit welke intentie geeft een ouder zijn kind liefde en zorg? Wie als ouder de (ook weer onbewuste) neiging heeft om te (over)compenseren, verstoort daarmee de natuurlijke orde. Schuld wordt dan doorgegeven.
Ik sprak een coachee die de mogelijkheid kreeg een carriere-stap te maken. Het was onduidelijk waarom ze maar geen stap in die richting zette (praktische uitvluchten). In ons gesprek kwam uiteindelijk naar boven dat ze zich schuldig voelde om een vrouwelijke collega te passeren. Onduidelijk of dat überhaupt zo zou zijn. Na doorvragen en voelen bleek het om een schuld te gaan voortgekomen uit het passeren van haar moeder, in de aandacht naar haar vader. Het verschil zien tussen toen en nu, gaf beweging.
Schuld ontstaat ook door in het verleden je verantwoordelijkheid niet te nemen (om wat voor reden dan ook, bewust of onbewust). Verantwoordelijkheid niet te nemen voor jezelf of voor de buitenwereld. Door weg te kijken. Door fouten te maken die anderen beschadigen. Dat draag je mee. Met als gevolg dat je op momenten die er feitelijk niet om vragen, onbewust gaat overcompenseren. Om dat oude goed te maken. En niet meer echt luistert naar wat die medewerker of je kind in het hier en nu echt voor behoefte heeft. Ik ga het beter doen dan toen, ook al is die behoefte er bij de ontvanger niet.
Door schuld te bekennen, hoor je er niet meer bij. Dat maakt het ook moeilijk. Daardoor blijft schuld ook rondspoken in onze systemen, generatie op generatie en gaat onbewust sturen. Het systeem probeert de schuld, die niet erkend werd, hoe dan ook weer in te sluiten. Een schuld wil erkend worden.
Ook als je er niet achter komt om welke onbalans het gaat, kan het je helpen en versterken door schuld te omarmen. Het helpt (mij) om te bedenken: We zijn allemaal slachtoffer én allemaal dader. Leven, handelen, is per definitie je ergens schuldig aan maken. Compassie hebben met jezelf; ja ik maak fouten. Ja, ik ben schuldig. Waarna je verder kan.
Kundalini Yoga leert me; de mind zoekt altijd naar een schuldige. Je mind kan je stil krijgen door meditatie, waarbij je voorbij angst en schuld komt. En in het hier en nu neutraal kan handelen.
In een museum in Denemarken kwam ik het kunstwerk op de foto tegen. Schuld en angst vertaalt naar peper en zout stelletjes. Schuld en angst zijn er, sturen ons bewust en onbewust. Ze ‘kruiden’ ons leven als peper en zout. Mooie manier van de kunstenaar om ons daar bewust van te maken.
Wil je jezelf ook bewuster maken van je daderschap? Je bent welkom voor:
Persoonlijke coaching
Executive coaching
Team coaching
Opstellingen
Intervisie
Wezenlijke wandeling
Bronnen: ‘Human Being Management’ - Eduard Baas | ‘Ik ben kind dus ik voel waar mijn ouders zijn - Bibi Schreuder